Historiani dhe letrari, arkeologu dhe studiuesi

Esse

Nga Pajtim Çaushi

Do të sjell në këto radhë shkrimore portretin e një intelektuali krijues nga Jugu i Shqipërisë. Gjithçka shkruhet mbi bazën e realiteteve që njeh secili nga bashkënjohësit apo lexuesit.

Thjeshtë, i portretizuari quhet Halil Shabani.

Po kush është referenti i esesë në fushën intelektuale? - mund të pyes ndonjë i pak informuar.

Përgjigja është e gatshme për të gjithë sa e njohin në jetë dhe krijimtari profesor Halilin.

I qetë e i thjeshtë, i punës dhe i shoqërisë, i gjendur dhe i respektit.

Universitar në Fakultetin e Filologjikut tek dega Histori - Gjeografi.

Mesues në disa shkolla të mesme e veças tek gjimnazi emërmadh i Konispolit.

Drejtues shkolle, inspektor i Zyrës Arsimore e specialist në Drejtorinë Arkeologjike Rajonale - Sarandë.

Pra, në disa punë dhe kudo i vlerësuar nga nxënës, kolegë dhe eprorë.

Halil Shabani

Studiuesi dhe...

Gjatë viteve i zënë gjithë kohën në punë të ndryshme me ngarkesa jo vetëm mendore, por dhe fizike. Se puna e mësuesit, mendoj, është nga më të ngarkuarat e më të vështirat pasi do studim e përkushtim maksimal.

Megjithatë Halili gjeti kohë që pos punës mësimdhënëse, edhe të gërmonte zonat arkeologjike, edhe të studionte për gjetjet, edhe të krijonte poezi e prozë.

Studimet kryesisht në fushën e arkeologjisë. Me gërmime, zbulime e rezultate të paimagjinueshme më përpara. Puna e tij e palodhur dhe zbulimet interesante tërhoqën edhe vëmendjen e elitave shkencore të vendit në këtë fushë. Dhe produkti arkeologjik nuk vonoi të lindte. Produkt i shëndetshëm, argumentues, faktik...

Si mund të ndodhte ndryshe kur në shoqërinë e tij shkencore gjendeshin edhe të shquarit e arkeologjisë shqiptare, profesorët e nderuar Selim Islami e Myzafer Korkuti?...

Dhe a e dini ku ndodhën të gjitha këto?...

Pikërisht në atë zonë ku gërmonte e zbulonte Halili tek e cila çdo pëllëmbë mban lashtësi, arkeologji, histori, etni...

Pra, tek një shtrat i lashtë pellazgo - iliro - shqiptar.

Pikat janë të shumta dhe tejet të dëgjuara. Gjetje në një shpellë para antike me moshë 26 500 vjeçare. Shpella e Kreçmoit quhet e gjetur në Konispol dhe e pagëzuiar si lashtësi tek Laboratori i Teksasit në SH B A.

Çuka e Ajtojt përballë Konispolit me një qytetërim mijëra vjeçar. Kultura e fisit të prasajbëve në Butrint, Xarrë, Vrinë e më sipër. Qeramika e Shalësit, Shpella e Shën Marisë në Bogaz e të tjera pika arkeologjike ku i palodhuri Halil Shabani punoi dhe la gjurmën e vet të ndritur.

... krijuesi në poezi e prozë

Vepra të shumta studimore:

* me karakter arkeologjik,

* për figura të shquara të zonës së Konispolit,

* për historikë të fshatrave të krahinës ...

Veç këtyre edhe vepra letrare në llojet e poezisë e të prozës. Vargje me ndjesi të bukura estetike dhe atdhetare, me lirizëm të hollë dhe detaje konkrete, me pasazhe të fshatit Shalës e të gjithë zonës.

Vargje të thjeshtë, por të ndjerë.

Lindur nga konkretësia, të veshur me figuracion dhe sinqeritet.

Proza e Halil Shabanit është e fokusuar me dy prurje: dokumentare dhe letrare.

E para ka brenda majanë e argumentit dhe ilustrimit...

E dyta fantazine për qytetërimin e panjohur të Çukës së Ajtojt...

Brenda faqeve të romanit fantazi dhe arkeologji, gjallëri dhe jetë, art dhe estetikë...

Harta Arkeologjike e Pellgut të lumit Pavla

Vepra fundore e profesor Halil Shabanit. E strukturuar bukur me fjalë e foto duke gërshetuar disa lloje tekstesh: përshkrues, ilustrues, informues paraqitës e argumentues.

Të dhëna të sakta për toponimet, harta ilustruese, foto nga vendbanimet, ekspozim të fragmenteve përgjatë vijës lumore Pavla...

Ky botim shkencor dhe dokumentar është historiku i gërmimeve arkeologjike të cilat janë të shumta e të larmishme. Paraqitje e relieve mahnitës të zbuluar dhe të pazbukuara. Arkitektura të banesave shekullore me vlera të çmuara historike e kombëtare e të tjera...

Mendoj se lexuesi ka në dorë një libër të rrallë me vlera të spikatura shkencore të nivelit akademik.

Epilogu

U mundova të paraqes një portret të pjesshëm të studiuesit dhe krijuesit, Halil Shabanit. E theksoj, të pjesshëm pasi kjo është mundësia që të jep vetë lloji shkrimor i esesë me karakterit përshkrues dhe argumentues.

I vetëdijshëm se veprimtaria e tij është më e gjerë dhe më e shumanshme, mendoj se arrita të jap në këta rreshta disa piketa për një studim më të plotë nga dikush apo disa të tjerë në vijim.

Tiranë, 22 shkurt 2025