Tashmë që epidemia botërore përfshiu edhe Shqipërinë, po del gjithmonë e më shumë në dukje fakti që ne nuk e kemi kulturën per llogaritjen e riskut dhe menaxhimin e tij. Fatkeqësisht as qeveria shqiptare nuk e ka idenë e këtij sistemi.
Risku nuk llogaritet, si rezultat masat nuk merren dhe pasoja është se nuk menaxhohet mirë situata dhe masat që merren detyrimisht do jenë ekstreme dhe drastike. Por, këto masa që janë marrë tashmë mbeten zgjidhja e vetme në kushtet kur nuk llogaritet dhe menaxhohet siç duhet Risku. Dhe pasojat mesa duket do jenë të mëdha si në ekonomi ashtu edhe sociale.
Nuk respektojme as fjalët e urta të popullit, as përrallat dhe legjendat që të paktën të jemi të kujdesshëm ndaj së keqes. Nuk pyesim fare për të keqen! Çudi e madhe!
Jo sot, por në ç'do kohë njerëzimi është i kërcënuar nga elementë të shumtë të mosekzistencës.
Risqet vijnë nga fatkeqësi të ndryshme si ato natyrore, teknologjike, bakteorologjike, klimaterike, gjeoteknike e plot të tjera.
Atëherë lind pyetja: si do të zhvillohemi pa vlerësuar risqet? Do t'i injorojme ato ndërsa parashikimet botërore shënjojnë rritjen e risqeve dhe fatkeqësive natyrore?
Sapo kalojmë një kërcënim, ne vazhdojmë sikur s'ka ndodhur asgjë duke vrapuar pas zhvillimit të pakontrolluar dhe situatave të pasigurta a më ndryshe rrumpallë.
A e dini të dashur lexues se ky lloj zhvillimi kuturu u krijon mundësi reale rreziqeve që na sulmojnë nga çdo drejtim qē nga ajri deri tek teknologjia?
Pra, me patjetër duhet të ngrejmë një sistem rigoroz të llogaritjes dhe menaxhimit të risqeve në mënyrë që tu paraprijmë situatave.
Ta vlerësojmë situatën, të planifikojmë masat, të marrim masat në kohën e duhur dhe me një buxhet të caktuar dhe ta menaxhojmë atë që quhet rrezik ose ndryshe risk. A kemi kryer një vlerësim konkretisht për Koronavirusin?
Nuk ekziston për publikun një dokument i tillë. Për të mos folur edhe për mungesën e transparencës.
Le të vijmë tek situata aktuale mbase duke ndërtuar edhe një dialog:
- A ishte kjo situatë e pashmangshme për Italinë dhe për Shqipërinë?
– Sigurisht, objektivisht s'mund të shmangej. Fatkeqësitë natyrore dhe epidemitë janë të pashmangshme.
- Atëherë, u dashkan ngitur duart përpjetë para së keqes?
- Domosdo që jo, por problemi kryesor është minimizimi i pasojave që ato sjellin.
Në radhë të parë numri i viktimave dhe pastaj pasojat sociale dhe ekonomike.
- Gjithsa thuhen për vonesën dhe indiferencën shtetërore janë fjalë në erê?
- Në njërën anë duhet pranuar se nuk mund të presim nga Shqipëria të jetë Itali apo Gjermani, por në kushtet që jemi masat drastike duhet të ishin
marrë shumë kohë përpara se të na trokiste e keqja në derë.
- Pse nuk ndodhi kjo kur ç'ka bëhet sot mund të bëhej dje?
- E thjeshtë, do të ishte bërë nëse tek ne do të dëgjoheshin më shumë ekspertët sesa politikanët dhe opinionistët zhurmëshumë. Nëse do të ndodhte kështu, sot situata do të ishte ndryshe edhe në Shqipërinë tonë të pasur që qeveritë e mbajnë të varfër.
Për çudinë e madhe kjo neglizhencë dhe pakujdesi vazhdon edhe pse jemi në një situatë kritike. Tashmë vazhdon gabimi me mbrojtësit kryesorë,
infiermierët dhe mjekët.
Sipas Shoqatës së Infermierëve të Shqipërisë qeverisë shqiptare i është kërkuar para më shumë se një muaji që të trajnonte staf të veçantë për këtë virus.
- Po tani çfarë po bëhet konkretisht?
- I është kërkuar gjithë personelit të Spitalit Infektiv në QSUT të jetë në shërbim pamvarësisht disiplinës. Ata që futen dhe u shërbejnë të prekurve me Koronavirus, pasi lënë punën, duhet të kthehen so në kohë normalet në shtëpi.
Eh, prapë ndryshe tek ne! E gjithë bota personelin që u shërben të prekurve e mbajnë në karantinë bashkë me pacientët deri në shërim të plotë të tyre. Personeli nuk del nga aty dhe pasi kalon kjo situatë pa ju nënshtruar kontrolleve dhe analizave që të jenë të gjithë negativ sepse kështu bëhen burim infeksioni dhe për të tjerë dhe për familjarët e tyre.
Çfarë emri ka kjo, e ndihnon apo e zhvillon virusin vdekje prurës?
Nëse Shoqata e Infiermierëve Shqiptarë i ka kërkuar qeverisë shqiptare prej kohësh ndryshimin e kushteve të punës për personelin mjekësor në mënyrë që të mos kishte emigrim masiv, asnjë masë nuk u mor në këtë drejtim.
Tani që ky personel na duhet më shumë se kurrë bëhen thirrje për vullnetarë dhe studentë.
Kaq e thjeshtë qenka kjo puna e trajtimit të virusit apo kërkon një trajnim të veçantë? Si mund ta kryejë këtë mision një student dhe një person pa eksperiencë? Nuk është më mire të kerkojmë ndihmë nga jashtë? Ky lloj veprimi e shton epideminë më shumë.
Sipas Shoqatës së Infermierëve Shqiptarë dhe infermieres N.GJ, në lidhje me kushtet e punës aktuale të punës mund të themi si më poshtë:
E dini ju që një infermier i kujdesit parësor në zonat rurale sipas edhe infermieres N.GJ:
- punon nga ora 08:00-13:40 dhe një orar pasdite 18:00-19:00. Po oraret e tjera si mbulohen?
- punon pa mjek dhe të gjitha urgjencat i përballon e vetme pa mjek. Çfare kualifikimi ka infermieri të perballojë situata komplekse?
- shumica nuk kanë as ujë ,as tualet por vetem një dhomë 2-3 metra katror. Në këto kushte mund të punohet?
- sigurisht në këtë kohë pandemie maskat dorezat dezifiktantët i sigurojnë vetë (nga qendra shëndetësore e një zone periferike u morën vetëm 5 maska kirurgjikale) sipas infermieres.
Kaq duhen për të përballuar virusin dhe funksionimin normal të punës? Nëse Infermieri flet për maska rrezikon largimin nga puna. A do i plotësojmë kushtet këtij stafi të kryejë punën e vet? Apo do i mbyllim gojën duke e kërcënuar me vendin e punës?
- rroga është vetëm 35 mijë lekë të reja. A ju duket kjo rrogë normale për këtë lloj misioni?
- puna e tyre mund të jetë kilometra larg ,ato shkojnë në këmbë sepse rruga për automjetet shpesh nuk ka.
- nëse janë sëmurë çfarë do lloj moshe të jenë do të telefonojnë infermieren në çfarë dolloj ore sepse ambulanca nuk mund të shkojë tek pacienti.
- Puna si infermiere në kujdesin parësor kryesisht infermiere në ambulanca është shumë e vështirë por askush s'e vlerëson. Kur do ta vlerësojmë kur të ikin të gjithë në emigrim?
Për ta përmbyllur me konkluzionin, të dashur lexues:
Një sistem për vlerësimin e riskut, planifikimin dhe buxhetimin e masave që duhet të merren dhe menazhimin e tij duhet të krijohet sa më parë. Dhe mbi të gjitha transparent.
Bluzat e bardha duhet të kenë një trajtim të veçantë për vetë natyrën specifike të punës së tyre dhe frenimit të emigrimit masiv.
Në situatën ku jemi duhet investuar urgjentisht ne përmirësimin e kushteve në punë dhe të rritjes së masave të sigurisë.
Veçanërisht tani që edhe popullaia e Shqipërisë po plaket.
*Tanush Çaushi - Ekspert Disaster Risk Management
Comments