Poemë Nga Bardhyl Maliqi
Në Prishtinë kur një mbremje dëgjova për herë të parë
emrin Saranda, në adresën e një vajze
u befasova, më pëlqeu, por,
eh, në manifestimin tonë ajo nuk erdhi,
dhe më trishtoi ky fakt.
Në të ishte ftuar një tjetër vajzë me emrin Delvina.
Vajza me emrin Saranda shkonte si era nëpër rrugëzat e Prishtinës
dhe si fllad kthehej sërish tek unë.
E pra, qyteti im ka një emër të bukur si emër vajze:
Saranda, Saranda!
Dhe i tillë do të mbetet sa të rrojnë rrahjet e zemrave!
Unë Sarandën e marr edhe kur iki me vete,
por jo si stoli dekorative.
Ajo është shumë më tepër, si një monedhë floriri,
një monedhë që rri gjithë kohën syçelur
bën sikur pushon, por është në pritje,
në pritje të Godosë brenda meje;
u lodh më kot Samuel Beketi,
unë Godonë kaherë e kam gjetur.
Dallimi mes Sarandës dhe rrjedhjes së kohës
nuk është gjithmonë i pamundur,
se qyteti im me kohën rend,
nga koha ka dalë dhe asaj i përket,
ndaj ka dhe 4 emra, njerin më të bukur se tjetrin:
Onhezmi, Saranda, Zogaj dhe Eda,
Si shenjime epokash historike,
Si tallaze dhe dallgëzime,
Si dashuri dhe pritje!
Njerëzit e shquar kanë ndalur këtu,
Akili, Odisu, Enea, Pirroja,
Straboni, Ptolemeu, Ciceroni,
Kont Ugolini,
deri tek poeti lirik i shquar Esenin,
që qytetit i bëri dhuratë të dashurën.
Dhe poetët tanë e kanë pasur Sarandën
si vend peligrannazhi:
Naimi, Abedin Dino, Ismaili, Dritëroi, Xhevahiri, Visari,
Ali Podrimja këndej ja dha lamtumirën Shqipërisë,
megjithëse ora e tij nuk mbaroi këtu,
por diku në Francë, në një vriz.
* * *
Kur isha i vogël
Më ngopnin gjyshërit me tregimet e viseve të tyre
të lëna peng prej pabesisë së fuqive të mëdha:
Koska, Filati, Lopsi, Vola, por mua
më pëlqenin veçanërisht rrëfimet e tyre për Pargën,
qytetin me bukuri prrallore,
Emrat e ishujve, kështjellave, livadheve
i mësova përmendësh, ashtu si emrat e peshqve.
Ndjeja dhimbje për Pargën,
por Pargë s’ka!
Shkoja te Bregu i Sterrës dhe kundroja Jonin.
Konispoli dhe Koruzi përballë dhe Joni në mes.
Por unë s’kisha të drejtë ta prekja detin,
se kufiri ndahej diku te këmbët e Nartës,
te livadhet e Lumbardhës mes për mes.
Ç’të bëja?
Rendja e rendja nëpër vapë,
Kapja guvjaçë në ujrat e lumit Pavël.
Por një ditë eskursioni e shijuam detin Jon, pikërisht në Butrint,
ku zuri fill dhe “Ankthi i Statujave” si motiv poetik.
Qysh atë ditë Joni hyri brenda meje, ndaj m’u desh të vija në Sarandë
si banor i përhershëm dhe strall i qëmotshëm i saj.
O zot, sa i bukur ishte qyteti!
Ca lagje të përmbledhura,
që lidheshin me rrugë të gjera dhe shkallare të bardha;
me limonë dhe bukovile,
me pemë piperi dhe banane jeshile.
Sarandës unë ja ndiej rrahjet e zemrës,
Edhe kur deti është në bunacë edhe kur ka tramundanë,
kur zogjtë rendin mes saj si djem harrakatë;
Sarandës unë ia ndjej ritmin e gurgullimën prej përroi malor,
tek zbret nga pllaja e Manastirit të 40 shenjtorëve,
që u sakrifikuan për të
dhe për tiktakun e fuqishëm të hapave të tij.
- Pse u vonove djalë, me thotë, qyteti
kur unë vonoj të kthehem ndonjëherë prej pune,
kapur mbas të qeshurave të vrullshme të vajzave
shkallareve të shkollës ekonomike.
E mbaruam vonë shkollën për sot baba Jon, i them unë,
siç i thosha kur qeshë i vogël detit.
Dhe qyteti shpesh më beson kur sheh shkrimet ndër gazeta
dhe më përkëdhel kokën,
gjallëron,
dhe më rikthen sërish në para adolishencë:
- Levreku i vogël i babait!
-më thotë me perkëdheli.
Ne të dy jetonim me kumtin e këtyre fjalëve
dhe nga dritarja e avionit,
e shoh, por jo më pastër dhe më bukur se shoh Sarandën
nga Kalaja e Lëkurësit,
pikëvrojtimi i përhershëm m’i kishte thënë të tëra, si dikur nanë Fezania.
Ndaj unë kam qenë shumë i ri në çdo kohë
për të qëndruar brenda dhe jashtë dashurisë së tij të gjelbër si gjethet e ullinjve,
ndaj i afrohesha deri te puthja,
siç vazhdoj të puth ende largimin prej tij.
Kur ndodhem larg dhe shoh Vjenën, por jo si nga Lëkurësi
treqind e gjashtëdhjetë gradësh,
eh, askush s’matet dot me të!
Qyteti im ka
një qiell pa mbarim,
një qiell që në mëngjes dhe në mbremje kridhet në det,
mijra pasqyra ujore. Ndaj janë kaq të bukura këtu vajza,
ndaj na brengosin trishtimet, kur diell s’ka,
që do të thotë se s’ka pasqyra diellore.
Thërret qyteti, me një zë si buri vapori.
me një zë që mbjell brazda të bardha në qiell
si gjurmë avioni
dhe një dridhje kurore të pemëve të Qishemadhes,
emrit parak të këtij qyteti.
Ai din të të mbajë të lidhur
rreth zërit të tij.
Arhondët vendas e pushtuesit e huaj kanë dashur t’ia
tjetërsojnë atë zë, dhe mundësish t’ia zhbëjnë fare,
por asnjëherë s'kanë mundur.
Në vend të tyre
të gjithë kanë prekur,
dy krahë të nxirë kukuvajke
dhe dy skaje të gurtë të një ure
ku shkelte me rënkime një
emigrant i lodhur nga vitet e rendjes ndër kufij dhe kohra
si dhe këpucët e trishtuara të një të vrari
që nxiton e nxiton në mesnatë,
të shkojë mbase të shtrihet tej në Limjon,
mbi varrin me emrin e tij,
aty ku të gjithë do të shkojmë një ditë,
se hapsira dhe koha kurrë nuk gabojnë!
Qyteti im,
ka dalë nga një derë e bardhë mermeri
dhe di të trokasë aq bukur në të
dhe unë gjithmonë vë veshin në kohë
për t’i ndjerë gjithmonë ato trokitje,
kudo që të ndodhem,
vetëm apo me nxënësit apo kolegët e mi,
psherëtij me dashuri:
Saranda, qyteti im me emër vajze!
Qytet me manastire të krishtera, xhami, teqe dhe sinagoga,
kryet t’i lan deti dhe dielli të than flokët, qyteti ynë,
ku librat e shenjtë dhe zotat vëzhgojnë motin nga portat,
natën mirditori Pjetër Përkeqi dhe saranditi Ilir Dalani
punojnë ende basorelieve dhe mozaikë,
dhe Marini i vogël i Xuxëve të Senicës xixëllon ajrin,
e përshkëndit qiellin me duartrokitjet e publikut,
kur luan në violinë e në fizarmonikë. o zot, sa bukur,
Sa e duam atë djalë!
Saranda ime, ti je koha që s’fal!
Comments