Ullinjtë që qajnë në Çamëri - tregim nga folklori çam

Në një fshat të vogël në Çamëri, pranë bregdetit të Jonit, ndodheshin ullinj shekullorë, me degët e tyre të përdredhura dhe të forta si vetë historia. Banorët e fshatit i quanin "pemët e shenjta", sepse ullinjtë kishin parë breza të tërë të lindnin, të rriteshin dhe të largoheshin nga kjo tokë.

Pamje nga Çamëria, 2008

Në mbrëmjet e verës, të moshuarit mblidheshin poshtë hijes së ullinjve dhe rrëfenin histori për kohët e vjetra, kur fëmijët loznin pranë tyre, gratë këndonin këngë gëzimi dhe burrat mblidheshin për të folur për të ardhmen e fshatit. Ullinjtë dëgjonin gjithçka, dhe në heshtjen e tyre, ruanin kujtimet e brezave.

Por një ditë, qielli mbi fshat u errësua. Një erë e ftohtë solli lajme të këqija. Njerëzit nisën të largoheshin, duke marrë me vete vetëm atë që mund të mbanin në duar. Ullinjtë panë burra me sy të rëndë dhe gra me fëmijë të vegjël në krahë, që lanë pas shtëpitë e tyre, pragjet ku ishin rritur, oborret ku kishin qeshur.

Natën, kur heshtja mbuloi fshatin e boshatisur, ullinjtë ndien një dhimbje të pashpjegueshme.

Nuk dëgjonin më të qeshurat e fëmijëve, nuk ndjenin më dorën e ngrohtë të atyre që u kishin kujdesur. Vetëm era e natës i ledhatonte degët, duke sjellë me vete klithmat e atyre që kishin ikur.

Në mëngjesin e parë pas shpërnguljes, ndodhi diçka e çuditshme. Ullinjtë filluan të nxirrnin një vaj të çuditshëm, më të hidhur dhe më të kripur se kurrë. Ishte si lot. Pikat e vajit binin ngadalë në tokë, sikur vetë pemët po qanin për ata që nuk do të ktheheshin më.

Një bari i vjetër, i vetmi që kishte mbetur në fshat, iu afrua njërit prej ullinjve dhe vuri dorën mbi trungun e tij të vjetër. Një pshertimë e lehtë u dëgjua nga degët, sikur pema donte të fliste.

"Biri im," pëshpëriti plaku, "Ju qani për ne, siç qajmë ne për tokën tonë. Por mos u trishtoni, një ditë ata do të kthehen."

Dhe që nga ajo ditë, thuhej se çdo mëngjes, para se dielli të ngrihej mbi fushat e Çamërisë, ullinjtë nxirrnin ato pika të vogla vaji, si lot që rridhnin për bijtë e larguar. Ishte si një premtim që toka nuk i harronte njerëzit e saj dhe një kujtesë se, pavarësisht largësisë, Çamëria do të jetonte gjithmonë në zemrat e tyre.