Aristidh Kola ka shkruar gjerësisht për çështjet historike dhe kulturore që lidhen me Epirin dhe Çamërinë. Ai ishte një mbrojtës i fortë i të drejtave të shqiptarëve dhe punoi për të sjellë në vëmendje historinë dhe padrejtësitë e bëra ndaj shqiptarëve të këtyre rajoneve. Ja një përmbledhje e një prej artikujve të tij mbi këtë temë:
Epiri dhe Çamëria, histori dhe drejtësi
Hyrje
Epiri dhe Çamëria janë dy rajone me një rëndësi të madhe historike dhe kulturore për shqiptarët. Përmes historisë, këto rajone kanë qenë të banuara kryesisht nga shqiptarë, por kanë kaluar përmes periudhave të ndryshme sundimi dhe konflikti që kanë ndikuar në strukturën e tyre demografike dhe kulturore.
Epiri në Histori
Epiri është një rajon që përfshin territoret në jug të Shqipërisë dhe pjesën veriore të Greqisë së sotme. Në lashtësi, Epiri ishte i njohur për qytetërimin e tij të zhvilluar dhe për lidhjet me kulturat greke dhe romake. Një nga figurat më të njohura historike të Epirit është Pirrua, mbreti i Epirit, i cili sfidoi fuqinë e Romës.
Çamëria dhe Popullsia Shqiptare
Çamëria është një pjesë e Epirit që ndodhet kryesisht në Greqinë veriperëndimore. Ajo ka qenë tradicionalisht e banuar nga shqiptarë etnikë të njohur si çamë. Gjatë sundimit osman, shqiptarët çamë ruajtën gjuhën, kulturën dhe traditat e tyre. Megjithatë, me rënien e Perandorisë Osmane dhe krijimin e shtetit modern grek, çamët u përballën me politika të asimilimit dhe persekutimit.
Persekutimi dhe Dëbimi i Çamëve
Një nga periudhat më të errëta për shqiptarët e Çamërisë ishte gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore. Gjatë kësaj kohe, shumë çamë u akuzuan për bashkëpunim me pushtuesit italianë dhe gjermanë dhe u përballën me dëbime masive dhe masakra nga forcat greke. Shumë çamë u detyruan të lënë shtëpitë e tyre dhe të emigrojnë në Shqipëri, ku vazhduan të ruajnë kulturën dhe identitetin e tyre.
Çështja e Drejtësisë për Çamërinë
Çështja çame mbetet një temë e rëndësishme në marrëdhëniet shqiptaro-greke. Aristidh Kola argumenton se është e domosdoshme që të njihet padrejtësia historike ndaj çamëve dhe të bëhet drejtësi për dëbimet dhe persekutimet e tyre. Ai thekson se respektimi i të drejtave të njeriut dhe i trashëgimisë kulturore është një hap i rëndësishëm drejt pajtimit dhe bashkëpunimit mes dy popujve.
Përfundim
Epiri dhe Çamëria janë rajone me një histori të pasur dhe komplekse. Kontributi i shqiptarëve të këtyre rajoneve është i pamohueshëm dhe mbetet një pjesë e rëndësishme e identitetit të tyre. Aristidh Kola punoi për të sjellë në vëmendje këto çështje dhe për të nxitur një dialog të hapur dhe të drejtë për të ardhmen e këtyre rajoneve.
Bibliografi
Kola, Aristidh. Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve. Tiranë: Toena, 1998.
Kola, Aristidh. Epiri dhe Çamëria: Një Histori e Nënvlerësuar. Tiranë: Toena, 2003.
Vickers, Miranda. The Albanians: A Modern History. London: I.B. Tauris, 1999.
Ky artikull përmbledh punën dhe përkushtimin e Aristidh Kolës për të nxjerrë në pah çështjet e Epirit dhe Çamërisë dhe për të promovuar një zgjidhje të drejtë dhe të ndershme për shqiptarët e këtyre rajoneve.
Comments